Թիմային աշխատանքի դերը և առանձնահատկությունները կազմակերպության կառավարման համակարգում

 

Ժամանակակից կազմակերպություններում խմբային աշխատանքի կազմակերպումը գնալով ավելի կարևոր նշանակություն է ձեռք բերում: Ավանդական հիերարխիկ կառուցվածքից խառը գործառնական գործընթացների կառավարմանն անցում կատարելու պայմաններում հենց աշխատանքային խումբն է ձեռք բերում առավել կարևոր նշանակություն՝ փոխարինելով կազմակերպությունների ավանդական ֆունկցիոնալ ստորաբաժանումներին՝ դառնալով աշխատանքային գործընթացի կազմակերպման հիմնական կառուցվածքային բաղադրիչ: Ակնհայտ է, որ խմբային աշխատանքի արդյունավետ կազմակերպման դեպքում վերջինիս արդյունքը գերազանցում է դրա առանձին անդամների արդյունքների հանրագումարը: Այլ կերպ ասած, արդյունավետ աշխատող խումբը կազմակերպության համար ապահովում է սիներգետիկ արդյունք:

Թիմային աշխատանքը գործընթաց է, որի ընթացքում թիմի անդամները, օգտագործելով իրենց անհատական գիտելիքները, փորձը և հմտությունները թիմի մնացած անդամների հետ դինամիկ փոխգործակցության միջոցով ձգտում են հասնել կազմակերպության առջև դրված նպատակներին: Ըստ Դրիսկելի և այլոց, թիմային աշխատանքն այն գործընթացն է, որի միջոցով թիմի անդամները համագործակցում են առաջադրանքի նպատակներին հասնելու շուրջ:

Թիմային աշխատանքը վերաբերում է այն գործողություններին, որոնց միջոցով դեպի թիմ մուտքերը վերածվում են թիմի արդյունքների, ինչպիսիք են թիմի արդյունավետությունը և բավարարվածությունը:

Թիմերը, որպես կազմակերպությունների հիմնական կառուցվածքային բաղադրիչներ, միտված են նպաստել վերջիններիս գործունեության արդյունավետության բարձրացմանը: Բնականաբար, ոչ ճիշտ կազմակերպված և անարդյունավետ ղեկավարվող թիմերը խոչընդոտում են կազմակերպության աշխատանքը և հետագա զարգացումը, այդ իսկ պատճառով անհրաժեշտ է հստակ պատկերացում կազմել թիմերի ձևավորման և գործունեության առանձնահատկությունների վերաբերյալ՝ դրանց առջև դրված նպատակներին առավել արդյունավետ կերպով հասնելու համար:

Կազմակերպության ստորաբաժանումները կառավարվող աշխատանքային խմբերի և վերջապես արդյունավետ թիմերի վերածելու համար անհրաժեշտ է լուրջ ջանքեր ներդնել, որոնք սակայն հետագայում լիովին կփոխհատուցվեն՝ կազմակերպության գործունեության արդյունավետության բարձրացման և աշխատանքի որակի բարելավման միջոցով:

Հետազոտությունները վկայում են, որ թիմերը ձևավորվում են այն ժամանակ, երբ մի քանի աշխատողների մոտ առաջանում է ընդհանուր նպատակ և վերջիններս հասկանում են, որ իրենց անձնական հաջողությունը կախված է թիմի մյուս անդամների հաջողությունից: Ընդ որում, թիմային աշխատանքի ընթացքում նրանք մնում են անկախ:

Մինչ թիմային աշխատանքի առանձնահատկությունների ուսումնասիրությանն անդրադառնալը՝ նպատակահարմար է նախ դիտարկել խմբային վարքի հիմքերը: Գոյություն ունեն 5 հիմնական բաղադրիչներ, որոնք բնութագրում են մարդկանց խմբային վարքագիծը. խմբի չափը, խմբային նորմերը, խմբային համախմբվածությունը, խմբի անդամների ստանձնած դերակատարումները, խմբի առաջնորդությունը:

Առհասարակ, պետք է նշել, որ խմբերի համար իդեալական համարվող չափ գոյություն չունի, սակայն եթե վերջինիս անդամների թիվը գերազանցում է 10-ը, ապա զգալիորեն դժվարանում է դրա կառավարումը և գործողությունների կոորդինացումը: Մյուս կողմից էլ, խմբի չափազանց փոքր չափն, իր հերթին, սահմանափակում է դրա անդամների հնարավորությունները, քանի որ այս դեպքում նրանք պետք է կատարեն աշխատանքի հավելյալ ծավալ, ինչը կնվազեցնի արտադրողականությունը և միաժամանակ բացասաբար կազդի վերջիններիս շահադրդման վրա: Հետևաբար, որպեսզի խումբը հասնի իր առջև դրված նպատակներին՝ դրա չափը պետք է համապատասխանի այդ նպատակներից բխող բոլոր խնդիրների ամբողջական լուծմանը:

Որպես կանոն, խմբերը սահմանում են իրենց անդամների համար վարքագծի որոշակի ստանդարտներ կամ նորմեր: Աշխատանքային խմբերն իրենց անդամների աշխատանքային և հասարակական վարքագծի նորմերը սահմանում են՝ խմբի առանցքային անդամների, առաջնորդման ոճի, կազմակերպության առանձնահատկությունների և այլ գործոնների ազդեցությամբ:

Խմբի անդամի դերը տարբերվում է վերջինիս զբաղեցրած պաշտոնից և գործունեության բովանդակությունից: Այն ներառում է կոնկրետ այն պարտականությունները, որոնք տվյալ անդամը ֆորմալ կամ ոչ ֆորմալ կերպով իրականացնելու է խմբի կազմում: Միևնույն ժամանակ, այն կապված է խմբի այլ անդամների պարտականություններից և բխում է խմբի ընդհանուր նպատակների իրագործման անհրաժեշտությունից:

Յուրաքանչյուր խումբ ունենում է առաջնորդ, որը կոորդինացնում է վերջինիս գործունեությունը և ուղղորդում դեպի ընդհանուր նպատակների իրագործում: Խմբի առաջնորդն ընտրում է ղեկավարման ոճ, որը առավելապես կհամապատասխանի խմբի անդամների մասնագիտական ընդունակություններին և անձնային որակներին:

Նյութի աղբյուրը՝ Կարեն Սարգսյան- «Մարդկային ռեսուրսների կառավարում»