Զագրեբ

 

Զագրեբը Խորվաթիայի ամենամեծ քաղաքն է, որտեղ բնակվում է մոտ 800.000 մարդ: Նրանց ճնշող մեծամասնությունը՝ 90 տոկոսից ավել խորվաթներ են, կան նաև սերբեր և այլ ազգերի ներկայացուցիչներ: Զագրեբը հիմնվել է 11-րդ դարում, իսկ քաղաքի կարգավիճակ է ստացել 1242 թվականին: Ենթադրվում է, որ Զագրեբը հիմնադրել է հունգարացի թագավոր Լասլոն Առաջինը: 13-րդ դարում տեղանքը ավիրում է մոնղոլ խան Բաթիյը: Քաղաքը սկսում է զարգանալ 17-րդ դարում: Այստեղ հիմնվում է համալսարանական ակադեմիա, սկսում է զարգանալ մշակույթը: 19-րդ դարի վերջին՝ 1860 թվականին, այստեղ անցկացվում է երկաթգիծ: 1941 թվականի ապրիլի 10-ին ստեղծվում է խորվաթական անկախ պետությունը, որի մայրաքաղաքը դառնում է Զագրեբը: Այնուհետև Խորվաթիան ընդգրկվում է Հարավսլավիայի կազմում: 1991 թվականի հունիսի 25-ին Խորվաթիայում հռչակում են երկրի անկախությունը: Այնուհետև Հարավսլավիայի հետ պատերազմն է, որից հետո Խորվաթիան դառնում է անկախ պետություն, իսկ Զագրեբը՝ Խորվաթիայի Հանրապետության մայրաքաղաքը: Այստեղ գործում են Զագրեբի և կաթոլիկ համալսարանները, բազմաթիվ թատրոններ, թանգարաններ և պատկերասրահներ: Մայրաքաղաքի անվանումը թարգմանաբար նշանակում է խրամատ և կապված է այն բանի հետ, որ բնակավայրի հիմնադրման ժամանակ տեղացիները պատերազմում էին և անընդհատ խրամատներ փորում:

Զագրեբը գողտրիկ և եվրոպական քաղաք է՝ միջնադարյան և ժամանակակից ճարտարապետական լուծումներով: Եթե համեմատենք Եվրոպայի այլ քաղաքների հետ, Զագրեբում ամեն ինչ բավականին էժան է: Չնայած նրան, որ Զագրեբը մայրաքաղաք է, այստեղ բավականին քիչ են բարձրահարկ շենքերը: Երևի զագրեբցիները չեն ուզում փոխել դարերով ձևավորված քաղաքի պատկերը: Գրեթե ամբողջ քաղաքում կան բազմաթիվ կետեր, որտեղ կա անվճար wi fi, ինչն իհարկե, ուրախացնում է տուրիստներին: Ի դեպ, երթևեկության տեսանկյունից Զագրեբն աշխարհի ամենաանվտանգ քաղաքներից է: Մի քանի տասնյակ տարիների ընթացքում այստեղ համարյա չեն գրանցվել դեպքեր, երբ քաղաքային տրանսպորտը վնաս է պատճառել հետիոտներին: Խորվաթիայի տիրակալներին անվանում էին վաներ: Բան Իոսիֆ Ելաչիչի անունը կրող հրապարակի կենտրոնում կանգնեցված է նրա հուշարձանը: Այստեղ է գտնվում նաև շատրվանը, որը պատված է շղթաներով: Այս հրապարակը համարվում է Զագրեբի սիրտը, և այստեղ են բերում քաղաքի բոլոր ճանապարհները: Հրապարակը դուր է գալիս ոչ միայն մարդկանց, այլև աղավնիներին, որոնք այստեղ բազմաթիվ են: Զագրեբի ամենամեծ հրապարակը կրում է Տոմիսլավ թագավորի անունը: Այստեղ տեղադրված է նրա ձի-արձանը:

Խոսելով հայտնի խորվաթների մասին, առաջին հերթին պետք է նշել ճանապարհորդ և գրող Մարկո Պոլոյին, որը կարող է համարվել խորվաթ, քանի որ ծնունդով այս վայրերից էր: Աշխարհահռչակ գիտնական Նիկոլա Տեսլան նույնպես ծնվել է Խորվաթիայի տարածքում, որն այն ժամանակ մտնում էր Ավստրո-Հունգարիայի կազմում: Աշխարհում ամենահայտնի խորվաթները ֆուտբոլիստ Լուկա Մոդրիչն է, և Խորվաթիայի նախկին ղեկավար Կոլինդա Գրաբար Կիտարովիչը:

Զագրեբի ճանաչված խորհրդանիշերից է Սուրբ Ստեֆանի մայր տաճարը, որը հանդիսանում է ամբողջ Խորվաթիայի պաշտամունքային գլխավոր վայրը: Այստեղ առաջին եկեղեցին կառուցվել է դեռևս 9-րդ դարում: Այն բազմաթիվ անգամներ վերանորոգման է ենթարկվել, և վերջում ստացել այս տեսքը: Տաճարը մեծապես վնասվել է 1880 թվականի երկրաշարժի հետևանքով: Այն հիմնովին վերականգնվել է միայն 1906 թվականին, սակայն այսօր էլ այստեղ վերականգնողական աշխատանքներ են ընթանում: Տաճարը պարսպապատվել է 16-րդ դարում՝ թուրքերից պաշտպանվելու համար: Մարիամ Աստվածածնի ոսկեզօծ քանդակով սյունը զարդարում է տաճարի հրապարակը՝ Կապիտոլիումը: Արձանը մշտապես հսկվում է պատվո պահակախմբի կողմից:

Դոլացը խորվաթական մայրաքաղաքի գլխավոր բացօթյա շուկան է: Շուկայի խորհրդանիշը կենտրոնում կանգնեցված բրոնզե քանդակն է: Այն ներկայացնում է սովորական խորվաթ կնոջ, որն իր գլխին մթերային զամբյուղ է տանում:

Քաղաքը հագեցած է կանաչ տարածքներով, զբոսայգիներով, գեղեցիկ շատրվաններով: Զագրեբն առհասարակ հարուստ է արձաններով ու քանդակներով, որոնք հիմնականում ներկայացնում են հանրահայտ խորվաթներին, մասնավորապես նրանց, ում շնորհիվ փառաբանվել են Խորվաթիան և Զագրեբը: Քաղաքային հրապարակներից մեկը կրում է ավստրո-հունգարական բանակի գեներալ, բանաստեղծ Պետար Պրերադովիչի անունը: Կենտրոնում նրա արձանն է, որը տեղադրվել է 1954 թվականին: Զագրեբում կա նաև հանրահայտ գիտնական և գյուտարար Նիկոլա Տեսլայի հուշարձանը, որը տեղադրվել է նրա ծննդյան 150-ամյակի կապակցությամբ: Այն գտնվում է Տեսլայի անունը կրող փողոցի վրա:

Զագրեբի հերթական խորհրդանիշերից է սուրբ Մարկոյի եկեղեցին, որը գտնվում է նույնանուն հրապարակում: Այն առանձնահատուկ է կղմինդրե իր տանիքով, որի վրա պատկերված են Խորվաթիայի և Զագրեբի զինանշանները: Սրբատեղին նաև քաղաքի այցեքարտն է: Սուրբ Մարկոյի հրապարակում է գտնվում արքայական դատարանի պատմական շենքը: